“Serbi, Serbi ta … motrën”

“

Sa herë na bie shorti me Serbinë, zemra shqiptare ndizet menjëherë. Jo nga futbolli — por nga kujtesa. Nga historia. Një shishe benzine e harruar pranë një shkrepëse, gati për flakë. Shkëndija është futbolli; zjarri është ajo histori që s’ka vend në protokollet zyrtare, por gjithmonë ulet në tribunë, në rreshtin e parë. Nuk plaket. Nuk harrohet. Nuk pret ftesë për të hyrë në fushë — por del vetë, kokëfortë, me këmbët e veta.

Ndeshjet me Serbinë nuk janë thjesht sportive. Janë opera gjaku, me libreto të shkruar nga politika dhe partiturat nga historia. Krismat janë të heshtura, por jehona e tyre dëgjohet në çdo britmë të tifozëve — britma që nuk vijnë nga gëzimi, por nga barku i zbrazët i dhimbjes kolektive. Janë si një orë e ndalur që bie vetëm kur topi prek rrjetën. Të gjithë e dimë ç’përfaqësojnë këto 90 minuta, edhe kur përpiqemi të bëjmë sikur nuk e dimë. Flamujt në duar nuk valviten për fitoren — por për kujtesën. Dhe ata flamuj peshojnë më shumë se çdo gol.

Sepse Serbia nuk është thjesht kundërshtari. Është hija që duhet mundur. Edhe atë — me kripë e me dhëmbë të shtrënguar.

Kjo herë ishte ndryshe. Si çdo përrallë ballkanike — fillon me ndjenja kombëtare dhe përfundon në një teatër absurdi modern. Si një dramë që ndodh paralelisht në dy universë: njëra në fushë, tjetra në kokat tona. Ngjan me konfliktin e çuditshëm të kohës sonë — tamam si Trump me Musk: një dyshe që kërkon psikolog, jo marrëveshje. Dy forca që s’kuptohen, por s’heqin dorë nga përplasja.

Dhe shyqyr që kishim një italian si arbitër. Një paqeruajtës me bilbil, që lëviz mes tensioneve si një murg toskan në koridorët e një manastiri plot zëra.

Barazimi nuk u ndje si humbje, por as si fitore. Sepse këtu gara nuk është për pikë — është për simbolikë. Është për mënyrën se si themi: “na mjafton të jemi njerëz”, edhe kur ndjejmë diçka shumë më të ashpër në stomak.

Radhët për të hyrë në stadium ngjanin me ato të vitit 1997 — kur njerëzit prisnin jo për një ndeshje, por për të shpëtuar paratë nga firmat piramidale. Policët në kontroll, më të ngjeshur se në episodet e CSI: syzet optike lejoheshin, por syzet e diellit ndaloheshin — si të fshehnin revolucionin pas lenteve të errëta. Pavarësisht kësaj dukej se kishte një motiv të fortë që na tërhiqte: nuk ishte topi por motra e Serbisë!

Në tribuna: 20,457 shqiptarë dhe asnjë serb. Një festival i njëanshëm, që nuk kishte nevojë për koreografi – sepse vetë prania ishte deklaratë. Federata ndaloi këngët e Shkurte Fejzës dhe përjashtoi tifozët e organizuar – ndoshta nga frika se do rrëzohej sistemi, jo vetëm stadiumi.

Por këngën e këndoi gjithë stadiumi, në një kor që nuk stononte. Tifogrupet nuk munguan — ishin aty, të shpërndarë, por të sinkronizuar në urrejtje. Jo ndaj kundërshtarit, por ndaj organizimit steril. Ishte një lloj rebelimi i heshtur dhe demokratik: secili me zemër të zjarrtë dhe gojë të vetëkontrolluar.

Showbizi politik ballkanik s’mund të mungonte. Spiropali, Manastirliu dhe gjithë galeria e zakonshme e fytyrave që nuk dinë të dallojnë një offside, por dinë të pozojnë me këndin perfekt për Instagram. Filtrat më të theksuar se emocionet, dritat e stadiumit më shumë për portretet e tyre sesa për topin.

Në të njëjtën kohë, policia angazhohej në “operacione speciale” për të kapur flamuj të UÇK-së — sepse, siç duket, një copë beze në duart e një 19-vjeçari me kapuç është kërcënimi më i madh për paqen rajonale.

Altin Dumani ishte aty gjithashtu — prezenca e tij si një lloj “efekti kundër-Rama”: kur drejtësia është e pranishme, hija e pushtetit zbehet. Një magnet i kundërt, që s’lejon korrupsionin të hyjë ku ndodhet ligji.

Në fushë, gjithçka ngjante me një skenë teatrore. Fillimisht, lojtarët tanë u sollën si kukulla që prisnin komandën për të lëvizur — hezituan, si nxënës përballë një provimi që nuk u është shpjeguar kurrë mirë. Por sapo stadiumi shpërtheu në një kor operistik të zemërimit, ata u kujtuan: jemi futbollistë. Një top ndodhet në fushë.

Hysaj, lojtari që shumëkush e do në stol thjesht për respekt, rezultoi më i qarti në fushë. Broja, më shumë se të sulmonte, dukej sikur kishte hapur një podcast me anësorin: shumë fjalë, pak përfundim. Laçi? Një bishë e liruar që kërkon kuptimin e jetës përmes çdo prekjeje të topit. Gjimshiti, i vetmi që sillte aromën e racionalitetit në një univers emocioni të shfrenuar. Mitaj, një valltar elegant në këpucë futbolli — i qetë, por i guximshëm. Daku, heroi më i brohoritur kur ishte në stol, dhe më i harruar kur preku fushën. Dhe pastaj Strakosha — simboli i durimit, që ndoshta bëri mrekulli, duke mbajtur gjallë një ekuilibër që mund të thyhej lehtë.

Gjithçka dukej më shumë si një akt i fundit në një operë moderne se sa një ndeshje futbolli. Sepse kur loja bëhet simbol, stadiumi s’është më arenë — është skenë.

Penalltia. Një dhuratë që nuk u hap — si një mundësi që frikësohemi ta shfrytëzojmë, ngaqë do të ndryshonte rrjedhën e një absurdi që tashmë na tingëllon i njohur. Asllani, për atë çast, ishte figura e duhur në vendin e duhur. Por edhe ai, si shumë prej nesh, zgjodhi të pranojë, jo të sfidojë.

Sepse nuk na mungon talenti. Na mbyt zakoni i pranimit. Jemi mësuar të humbim pa u ndjerë dhe të fitojmë me kujdes, sikur po kërkojmë falje.

Në fund, kapiteni ynë i padukshëm është ajo heshtja e trashëguar, që del gjithmonë në fushë, pa u thirrur — dhe vendos tonin e ndeshjes.

Nuk fituam. Por as nuk humbëm. Nuk qamë — por u çliruam. Dhe ndoshta kjo ndodhi sepse, për herë të rrallë, mungoi një fytyrë që zakonisht do ishte aty për të marrë lavdinë: Edi Rama. Kur selfie-ja politike mungon, shpesh ndodh që ndjenja e vërtetë të dali në pah.

Ishte vapë — 30 gradë. Shqiptarët dolën në rrugë, dhe u njohën miqësisht me njëri-tjetrin, pavarësisht një spektakli që nuk solli ndryshim, por preku diçka.

Të nesërmen, askush nuk do kujtojë rezultatin. Do kujtohet ndjesia.

Dhe, si gjithmonë, do harrohet arsyeja.